П. С. Бельченко

В мемориальном сквере на площади Труда через равные промежутки времени звучит реквием. И люди, которые в этот момент проходят мимо сквера, услышав торжественно-траурную мелодию, невольно замедляют шаг, останавливаются. Ещё раз каждый всматривается в суровые черты бронзового воина, в трепетное пламя Вечного огня, в строгие ряды мраморных плит.

Среди имён, высеченных на сером мраморе, есть имя инженер-капитана Петра Савича Бельченко. Именем его в нашем городе названа одна из улиц неподалеку от завода нормализованных узлов.

Кем был Пётр Бельченко, какую жизнь прожил? Где погиб?

В областном краеведческом музее хранится единственное письмо родного брата Петра Савича — генерал-полковника С. С. Бельченко, из которого стали известны отдельные страницы боевой жизни воина, разведчика, партизана.

Вот что сообщается в письме о юношеских годах Петра Савича:

«Родился он 24 июня 1911 года в селе Соленом Солонянского района Днепропетровской области. Отец был крестьянином-бедняком, и среди шести его детей Петя был самый младший. Рано начал он трудовую жизнь. А учиться стал только в советское время. В 1925 году закончил семилетку, потом трехлетнюю сельхозпрофшколу и получил специальность агронома. В 1927 году он вступил в ряды Ленинского комсомола…»

Жажда к знаниям никогда не покидала Петра Бельченко. Работая агрономом в родном совхозе, он продолжал учиться в Харьковском институте механизации и электрофикации сельского хозяйства.

Шёл 1934 год. Успешно закончено высшее учебное заведение. В то время партия бросила клич:

— Молодёжь, комсомолыцы — на освоение богатств Дальнего Востока!

И Пётр Бельченко едет на Дальний Восток. Здесь он работает главным инженером-механиком совхоза. Но тяжелая болезнь прервала работу в совхозе. В 1940 году Пётр по совету врачей возвращается на Украину. Там он работает в автоинспекции, вступает в ряды КПСС, здесь его застает война.

С первых же дней Пётр Бельченко на фронте. Получив назначение заместителем командира мотомеханизированного полка, он с первого до последнего дня участвует в героической обороне Одессы. Оттуда в числе последней группы был эвакуирован в Севастополь.

И снова кровопролитные бои. Пётр Бельченко переправляется через Керченский пролив. Опасной и тяжелой была эта переправа. После неё Бельченко попадает в один из полевых госпиталей. Диагноз военных врачей — воспаление лёгких.

После госпиталя Пётр Бельченко получает новое назначение. Суровая осень 1941-го. Он уже в рядах защитников столицы нашей Родины — Москвы. Сначала заместитель командира автополка, а потом командир спецгруппы.

После успешного выполнения задания в тылу врага Петр Савич Бельченко получает назначение в разведотдел Белорусского штаба партизанского движения. Отсюда для выполнения заданий командования он неоднократно забрасывается в тыл врага, действует непосредственно в белорусском Полесье, устанавливает связи с партизанскими отрядами.

1943 год. Пётр Бельченко по-прежнему в разведотделе Белорусского штаба. Он участвует в подготовке отличной операции по совместным действиям воинов Белорусского фронта и партизан Гомельского и Полесского соединений, которая привела к освобождению нашего города.

В Гомель Пётр Бельченко вошел как воин-освободитель, как партизан-разведчик.

И снова по заданию ЦК Компартии Беларуси весной 1944 года Пётр Савич направляется за линию фронта во главе специальной группы для установления связи с действующими партизанскими бригадами. Тяжёлый и опасный это был поход. В районе деревни Ракитно Ровенской области Пётр Савич Бельченко во время боя с гитлеровскими наемниками — бандой украинских националистов погиб смертью храбрых. Это было 28 апреля 1944 года.

По решению белорусского правительства инженер-капитан Пётр Савич Бельченко со всеми воинскими почестями был похоронен в г. Гомеле, в сквере на площади Труда.

К сожалению, многие страницы боевой жизни мужественного воина и смелого разведчика до сих пор остаются неизвестными. Кто встречался с ним в партизанских отрядах в то время когда он прилетал из Москвы со специальным заданием? Есть ли участники последнего боя, в котором погиб Пётр Бельченко?

Эти вопросы ещё ждут своего ответа.

Г. Разинский

П. С. Бельчанка

У мемарыяльным скверы на плошчы Працы праз роўныя прамежкі часу гучыць рэквіем. І людзі, якія ў гэты момант праходзяць міма сквера, пачуўшы ўрачыста-жалобную мелодию, міжволі запавольваюць крок, спыняюцца. Яшчэ раз кожны ўглядаецца ў суровыя рысы бронзавага воіна, у трапяткое полымя Вечнага агню, у строгія рады мармуравых пліт.

Сярод імён, высечаных на шэрым мармуры, ёсць імя інжынер-капітана Пятра Савіча Бельчанкі. Імем яго ў нашым горадзе названа адна з вуліц непадалёку ад завода нармалізаваных вузлоў.

Кім быў Пётр Бельчанка, якое жыццё пражыў? Дзе загінуў?

У абласным краязнаўчым музеі захоўваецца адзінае пісьмо роднага брата Пятра Савіча — генерал-палкоўніка С. С. Бельчанкі, з якога сталі вядомы асобныя старонкі баявога жыцця воіна, разведчика, партизана.

Вось што паведамляецца ў пісьме пра юнацкія гады Пятра Савіча:

«Нарадзіўся ён 24 чэрвеня 1911 года ў сяле Салёным Саланянскага раёна Днепрапятроўскай вобласці. Бацька быў селянінам-бедняком, і сярод шасці яго дзяцей Пеця быў самы малодшы. Рана пачаў ён працоўнае жыццё. А вучыцца стаў толькі ў савецкі час. У 1925 годзе закончыў сямігодку, потым трохгадовую сельгаспрафшколу і атрымаў спецыяльнасць агранома. У 1927 годзе ён уступіў у рады Ленінскага камсамола…»

Прага да ведаў ніколі не пакідала Пятра Бельчанку. Працуючы аграномам у родным саўгасе, ён працягваў вучыцца ў Харкаўскім інстытуце механізацыі і электрафікацыі сельская гаспадаркі.

Ішоў 1934 год. Паспяхова скончана вышейшая навучальная ўстанова. У той час партыя кінула кліч:

— Моладзь, камсамолыцы — на асваенне багаццяў Далёкага Усходу!

І Пётр Бельчанка едзе на Далёкі Усход. Тут ён працуе галоўным інжынерам-механікам саўгаса. Але цяжкая хвароба перапыніла працу ў саўгасе. У 1940 годзе Пётр па парадзе ўрачоў вяртаецца на Украіну. Там ён працуе ў аўтаінспекцыі, уступае ў рады КПСС, тут яго застае вайна.

З першых жа дзён Пётр Бельчанка на фронце. Атрымаўшы прызначэнне намеснікам камандзіра мотамеханізаванага палка, ён з першага да апошняга дня ўдзельнічае ў гераічнай абароне Адэсы. Адтуль у ліку апошняй групы быў эвакуіраван у Севастопаль.

I зноў кровапралітныя баі. Пётр Бельчанка перапраўляецца праз Керчанскі праліў. Небяспечнай і цяжкай была гэта пераправа. Пасля яе Бельчанка трапляе ў адзін з палявых шпіталяў. Дыягназ ваенных урачоў — запаленне лёгкіх.

Пасля шпіталя Пётр Бельчанка атрымлівае новая прызначэннс. Суровая восень 1941-га. Ён ужо ў рядах абаронцаў сталіцы нашай Радзімы — Масквы. Спачатку намеснік камандзіра аўтапалка, а потым камандзір спецгрупы.

Пасля паспяховага выканання задання ў тыле ворага Пётр Савіч Бельчанка атрымлівае прызначэнне ў разведаддзел Беларускага штаба партызанскага руху. Адсюль для выканання заданняў камандавання ён неаднаразова закідваецца ў тыл ворага, дзейнічае непасрэдна ў беларускім Палессі, устанаўлівае сувязі з партызанскімі атрадамі.

1943 год. Пётр Бельчанка па-ранейшаму ў разведаддзеле Беларускага штаба. Ён ўдзельнічае ў падрыхтоўцы выдатнай аперацыі па сумесных дзеяннях воінаў Беларускага фронту і партызан Гомельскага і Палескага злучэнняў, якая прывяла да вызвалення нашага горада.

У Гомель Пётр Бельчанка ўвайшоў як воін-вызваліцель, як партызан-разведчык.

I зноў па заданню ЦК Кампартыі Беларусі вясной 1944 года Пётр Савіч накіроўваецца за лінію фронту на чале спецыяльнай групы для ўстанаўлення сувязі з дзеючымі партызанскімі брыгадамі. Цяжкі і небяспечны гэта быў паход. У раёне вёскі Ракітна Ровенскай вобласці Пётр Савіч Бельчанка ў час бою з гітлераўскімі наймітамі — бандай украінскіх нацыяналістаў загінуў смерцю храбрых. Гэта было 28 красавіка 1944 года.

Па рашэнню Беларускага ўрада інжынер-капітан Пётр Савіч Бельчанка з усімі воінскімі ўшанаваннямі быў пахаваны ў г. Гомелі, у скверы на плошчы Працы.

На жаль, многія старонкі баявога жыцця мужнага воіна і смелага разведчыка да гэтага часу застаюцца невядомымі. Хто сустракаўся з ім у партызанскіх атрадах у той час калі ён прылятаў з Масквы са спецыяльным заданнем? Ці ёсць удзельнікі апошняга бою, у якім загінуў Пётр Бельчанка?

Гэтыя пытанні яшчэ чакаюць свайго адказу.

Г. Разінскі

Выражаю благодарность сотрудникам детской библиотеки-филиала №16 за предоставленный материал.