Уладзімір Караткевіч — голас жывой душы Беларусі

26 лістапада — дзень, калі нарадзіўся Уладзімір Караткевіч, адзін з самых светлых і ўплывовых творцаў беларускай літаратуры. Яго імя стала сімвалам адраджэння нацыянальнай годнасці, адкрыцця беларускай гісторыі і вяртання пачуцця прыналежнасці да сваёй культуры. Ён не проста пісаў — ён ствараў для Беларусі новую літаратурную рэальнасць, у якой мінулае абуджаецца і пачынае гаварыць.

Караткевіч нарадзіўся ў 1930 годзе ў Воршы, і гэты горад, яго краявіды і легенды сталі першым падмуркам для вялікага творчага свету. Ён рана ўсвядоміў, што беларуская гісторыя — гэта не нешта далёкае і закамянелая, а жывы арганізм, поўны драмы, мужнасці, трагедыі і прыгажосці. Менавіта гэтае перакананне прывяло яго да жанру гістарычнага рамана, які ён фактычна заняў у айчыннай літаратуры занова.

У яго творах — ад «Дзікага палявання караля Стаха» да «Каласоў пад сярпом тваім» — мінулае паўстае не толькі як сцэнічны фон, але як паўнавартасны герой. Пісьменнік умее ствараць атмасферу, у якой звыклы чытач адчувае сябе ўдзельнікам падзей: чуе подых балот, рыпучыя сцены старых замкаў, галасы людзей, што жылі і змагаліся за волю. Ён бачыў у гісторыі не толькі трагедыі, але і моц, якая можа натхняць сучаснасць.

Асобна варта адзначыць яго любоў да беларускага чалавека. Караткевіч умее паказаць нават самага звычайнага героя з такой цеплынёй, што ён становіцца часткай вялікага нацыянальнага характару — годнага, шчырага, смелага. Гэтая чалавечнасць — адна з галоўных прычын, чаму яго творы працягваюць чытаць і сёння.

Яго літаратурны стыль — гэта спалучэнне рамантызму, фальклорнай вобразнасці і псіхалагічнай дакладнасці. Ён ведаў, як стварыць напружанне, як перадаць трывогу эпохі, як паказаць тых, хто не скарыўся. У Караткевіча няма халоднага, акадэмічнага падыходу. Ёсць жыццё, боль, прыгажосць і вера ў тое, што Беларусь вартая любові.

Пісьменнік быў і яркім публіцыстам. У сваіх артыкулах ён адкрыта гаварыў пра культуру, мову, маральную адказнасць. Яго думкі пра нацыянальную годнасць да сёння гучаць актуальна: краіна існуе толькі тады, калі ведае сябе і сваю гісторыю.

Сёння, у дзень яго нараджэння, мы ўспамінаем чалавека, які зрабіў тое, чаго не зрабіў ніхто да яго ў такой ступені: вярнуў беларусам адчуванне, што іх мінулае — вялікае і вартае павагі. Творы Караткевіча жывуць, бо ў іх — Беларусь, якая не забывае сябе.